Rusya’da Putin’in Kremlin’e geldiği 2000 yılından bugüne çok sayıda muhalif isim hayatını kaybetti. Bu can kayıpları Rusya’nın “şüpheli ölümler” listesindeki isimleri artırdı.
Aralarında muhalif politikacı, aktivist, gazeteci, yazarların bulunduğu çok sayıda isme yönelik suikastllerin ardındaki sır perdesi kaldırılamadı. Bu isimlerin ölümleriyle ilgili dava ve soruşturmalar ise kamuoyunu tam anlamıyla tatmin etmedi.
Rusya Federal Cezaevi Hizmetleri (FSİN), tutuklu muhalif Aleksey Navalnıy’nın dün cezaevinde hayatını kaybettiğini bildirdi.
FSİN’den yapılan açıklamada, Yamalo-Nenets Özerk Bölgesi’ndeki 3 no’lu cezaevinde bulunan Navalnıy’nın sağlığının kötüleştiği ve bilincini kaybettiği belirtildi.
Açıklamada, “Navalnıy’a yapılan gerekli tıbbi müdahaleler olumlu sonuç vermedi. Doktorlar öldüğünü tespit etti. Ölüm nedeni araştırılıyor.” ifadelerine yer verildi.
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, konuya ilişkin olarak Navalnıy’nın ölümünün nedenlerini araştırdığını ve bunun için herhangi bir talimata gerek olmadığını ifade ederek “Doktorlar gerekli araştırmaları yapacaktır” dedi.
Navalnıy’nın ölümü Rusya Devlet Başkanı Putin ile yıldızları barışmayan ve sonunda hayatını kaybeden ya da ölüme yaklaşan o isimleri hatırlattı:
YEVGENİ PROJİN
Profesyonel askerlerden oluşan Wagner’in lideri Yevgeni Prigojin’in içinde bulunduğu özel jet geçtiğimiz yıl Ağustos ayında Moskova’nın 200 kilometre kuzeybatısında Tver bölgesinde yere çakılarak infilak etmesi sonucu içindeki bütün yolcular hayatını kaybetti.
Prigojin, emrindeki paralı askerlerle 22-23 Haziran 2023’te Rusya’da başarısız bir isyan girişimi başlatmıştı. Bu durum onu, bir zamanlar çok yakın olduğu Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile karşı karşıya getirmişti. Şüpheli şekilde düşen uçağın yolcu listesinde Prigojin’in adının yer alması olayın bir suikast olabileceği kuşkularını da beraberinde getiriyor.
RAVİL MANAGOV
Rus petrol devi Lukoil’in Yönetim Kurulu Başkanı, Moskova’da kaldığı hastanenin altıncı katında pencereden düşerek hayatını kaybetti. Polis, Maganov’un intihar ettiğinin tahmin edildiğini duyurdu. Maganov’a kalp rahatsızlığının yanı sıra depresyon teşhisi konulmuştu. Rus petro devi Lukoil ülkenin en büyük Petrol şirketi olarak Ukrayna Savaşı’nın bitmesi çağrısında bulunmuştu. Maganov Lukoil şirketinden yaşamını yitiren ilk yetkili değil. Şirket yöneticilerinden Aleksander Subbotin de Ukrayna Savaşı’nın başlamasından sonra alkol bağımlılığı nedeniyle tedavi gördüğü sırada yaşamını yitirmişti.
SERGEY SKRIPAL
Devlet sırlarını İngiliz istihbaratına aktaran eski bir Rus çifte ajan olan Sergei Skripal ve kızı Yulia, Mart 2018’de İngiltere’deki Salisbury kentindeki bir alışveriş merkezinin dışındaki bankta baygın halde bulunmuştu.
İkili durumları kritik halde hastaneye kaldırılmış ve İngiliz yetkililer, onların 1970’ler ve 1980’lerde Sovyet ordusu tarafından geliştirilen bir grup sinir gazı olan Noviçok ile zehirlendiklerini söylemişti. Her ikisi de hayatta kalmayı başardı.
Rusya, zehirleme olayında rolü olduğu iddialarını reddetti ve İngiltere’nin Rusya karşıtı histeriyi kışkırttığını söyledi.
VLADIMIR KARA-MURZA
Rus muhalif aktivist Vladimir Kara-Murza, 2015 ve 2017 yıllarında kendisini zehirlemeye yönelik girişimlerde bulunulduğuna inandığını söyledi.
Reuters tarafından görülen tıbbi raporlara göre, daha sonra bir Alman laboratuvarı Murza’da yüksek düzeyde cıva, bakır, manganez ve çinko buldu. Moskova, bu konuda rolü olduğu iddiasını reddetti.
ALEKSENDER LITVINENKO
İngiliz yetkililer, eski bir KGB ajanı ve Putin’in muhalifi Aleksender Litvinenko’nun, 2006 yılında Londra’daki Millennium Hotel’de nadir ve güçlü bir radyoaktif izotop olan polonyum-210 karıştırılmış yeşil çay içtikten sonra 43 yaşında öldüğünü söyledi.
İngiliz soruşturması 2016’da Putin’in muhtemelen cinayete onay verdiği sonucuna vardı. Kremlin olayla ilgisi olduğu iddiasını reddetti.
Kıdemli bir İngiliz yargıç tarafından yürütülen soruşturma, cinayetin muhtemelen Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) tarafından yönlendirilen bir operasyonun parçası olarak, eski ajanın KGB dönemindeki koruması Andrei Lugovoy ve bir diğer Rusya vatandaşı olan Dmitri Kovtun tarafından gerçekleştirildiğini ortaya çıkardı.
Litvinenko, zehirlenmesinden altı yıl önce Rusya’dan İngiltere’ye kaçmıştı.
ALEKSANDER PEREPILICHNYY
44 yaşındaki Rus, Kasım 2012’de koşuya çıktıktan sonra Londra dışındaki özel güvenlikli bir sitede bulunan lüks evinin yakınında ölü bulundu.
Alexander Perepilichnyy, Rusya’daki kara para aklama sistemine ilişkin İsviçre’de yürütülen bir soruşturmaya yardım ettikten sonra 2009 yılında İngiltere’ye sığındı. Ani ölümü, öldürülmüş olabileceği ihtimalini gündeme getirdi.
İngiliz polisi, nadir görülen bir zehirle öldürülmüş olabileceği şüphesine rağmen, cinayet ihtimalini reddetti. Soruşturma öncesi duruşmada, midesinde sarı yasemin bitkisinden gelen nadir ve ölümcül bir zehrin izlerinin bulunduğu açıklandı.
Perepilichny, popüler bir Rus yemeği olan ve kuzukulağı içeren büyük bir kase çorba içmişti. Rusya ilgisi olduğu iddiasını reddetti.
VIKTOR YUŞÇENKO
O zamanlar Ukraynalı bir muhalefet lideri olan Viktor Yuşçenko, Moskova yanlısı Başbakan Viktor Yanukoviç’e karşı Batı yanlısı bir listeyle yarıştığı 2004 başkanlık seçimleri kampanyası sırasında zehirlenmişti.
Yuşçenko, Ukrayna istihbarat teşkilatından yetkililerle Kiev dışında akşam yemeği yerken zehirlendiğini söyledi. Rusya ilgisinin olmadığını belirtti.
Vücudunun normalde mevcut olandan 1000 kat daha fazla dioksin içerdiği bulundu. Zehirlenme nedeniyle yüzü ve vücudu şekil değiştirdi ve sonrasında onlarca ameliyat geçirdi.
ANNA POLITKOVSKAYA
İnsan hakları ihlallerini haber yapan gazeteci Anna Politkovskaya, 7 Ekim 2006’da süpermarketten eve döndükten sonra Moskova’daki dairesinin önünde vurularak öldürüldü.
48 yaşındaki iki çocuk annesi Politkovskaya’nın öldürülmesi Batı’da büyük tepkiye neden oldu ve Rusya’da çalışan muhabirlere yönelik tehlikelere dikkati çekti.
PAVEL ANTOV
Aralık 2022’de Rus iş insanının, 65. doğum gününden 25 gün sonra Hindistan’ın Rayagada kentinde bir otelin penceresinden düştüğü bildirildi.
BBC’nin haberine göre, politikacı ve milyoner, Kiev’deki füze saldırısının ardından Putin’in Ukrayna ile savaşını WhatsApp üzerinden eleştirmiş ancak mesajı hemen silip başka birinin yazdığını iddia etmişti.
MIKHAIL LESIN
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in eski danışmanlarından iş insanı ve medya patronu Mikhail Lesin, Kasım 2015’te Washington DC’deki bir otel odasında “kafaya gelen künt kuvvet travması” sonucu ölü bulundu.
Daily Beast’in haberine göre televizyon ağı Russia Today’i (RT) kuran Lesin, ölmeden önce kendisini yolsuzluk suçlamalarından korumak için FBI ile bir anlaşma yapmayı düşünüyordu.
Lesin yıllardır Rusya’daki siyasi yaşamın kalbinde yer alıyordu; zengin ve güçlü isimler hakkında da çok fazla şey biliyordu.
BORIS BEREZOVSKY
Boris Berezovsky, Putin’le arası bozulduktan sonra İngiltere’ye kaçan bir Rus oligarktı. Sürgünü sırasında Putin’i devirmekle tehdit etti. Mart 2013’te Berkshire’daki evinde ölü bulundu, intihar ettiği belirtilmiş olsa da Berezovsky, kilitli bir banyoda boynunda bir bağla ölü bulundu. Adli tabip nasıl öldüğünü açıklayamadı.
